1865- Χειρόγραφο του Γιαμπουδάκη

1865- Χειρόγραφο του Γιαμπουδάκη

Κωστής Γιαμπουδάκης: Ημερολόγιο με χειρόγραφες σημειώσεις του , ΠΕΡΙΗΛΘΕ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕ ΔΩΡΕΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΕΚΕΚΑΚΗ... 11:31:00 μ.μ.

Κωστής Γιαμπουδάκης:

Ημερολόγιο με χειρόγραφες σημειώσεις του , ΠΕΡΙΗΛΘΕ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕ ΔΩΡΕΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΕΚΕΚΑΚΗ •

Αντικείμενο του 1865 σπουδαίας ιστορικής αξίας Ένα αντικείμενο μεγάλης ιστορικής σημασίας φιλοξενείται πλέον στο Ιστορικό, Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνης. Πρόκειται για ημερολόγιο του 1865, από το ελληνικό τυπογραφείο του Αγίου Γεωργίου της Βενετίας, το μοναδικό γνωστό αντίτυπο της συγκεκριμένης έκδοσης, το οποίο περιλαμβάνει χειρόγραφες σημειώσεις και την υπογραφή του Κωστή Γιαμπουδάκη από το Άδελε. Το σπουδαίο αυτό ιστορικά αντικείμενο δώρισε στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο ο Γιώργος Εκεκάκης. Μια δωρεά που συμπίπτει χρονικά με το φετινό εορτασμό του Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου.

 Τη γνησιότητα του ημερολογίου πιστοποιεί η 13η Εφορεία Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, με βεβαίωσή της που φέρει ημερομηνία της 22 Οκτωβρίου 1999, όπου αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Το ημερολόγιο και σεληνοδρόμιο του 1865 εν Βενετία εκ του ελληνικού τυπογραφείου του Αγίου Γεωργίου και με χειρόγραφα του Κωστή Γιαμπουδάκη Άδελε και στο πίσω φύλλο επίσης χειρόγραφες σημειώσεις με μελάνι, είναι γνήσιο με έκδοση το έτος 1865…». Η πρόεδρος του Μουσείου Φαλή Βογιατζάκη ιδιαίτερα χαρούμενη για τη δωρεά εκφράζει τις ευχαριστίες της στον κ. Εκεκάκη για το πολύτιμο δώρο καθώς και για όλη τη βοήθεια και στήριξη που παρέχει αφιλοκερδώς στο Ιστορικό Τμήμα του Μουσείου από την ίδρυση του.

 Αναδημοσιευση απο Ρεθεμνιωτικα Νεα

Σταύρος Γρ. Βογιατζής , στο βιβλίο του «Πηγιανά ,ΕΥΘΥΜΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΑ»

Σταύρος Γρ. Βογιατζής , στο βιβλίο του «Πηγιανά ,ΕΥΘΥΜΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΑ»

στη σελίδα 130 γράφει: Ένας Αδελιανός , λοιπόν που ήταν και θείος μου, ο Μανόλης Βροντάκης , πρόεδρος Εφετών Αθηνών, έγραψε ένα γράμμα... 9:46:00 π.μ.

στη σελίδα 130 γράφει:

Ένας Αδελιανός , λοιπόν που ήταν και θείος μου, ο Μανόλης Βροντάκης , πρόεδρος Εφετών Αθηνών, έγραψε ένα γράμμα του Αντ.Βουρβαχάκη και τον παρακαλούσε να του στείλει μια συνέντευξη του Διονυσίου , για να τη χρησιμοποιήσει αρμοδίως και ν’ αποδείξει ότι, πυρπολητής τα΄Αρκαδιού ήταν ο Κων. Γιαμπουδάκης και κανείς άλλος

Ένα απόγευμα λοιπόν , πήγαμε στ΄Αρκάδι εγώ,ο Κ. Μυγιάκης,ο δικηγόρος Παπαδάκης, ο Βουρβαχάκης κι ο Παπουτσιδογιάννης, πρώτος ανιψιός του Διονύσιου. Βρήκαμε το Διονύσιο στο κελί  τ ου , ξαπλωμένος στο κρεβάτι του, γιατί ήταν πολύ γέρος.

Τον παρακαλέσαμε να μας δώσει μια συνέντευξη για το θέμα που γράφω παραπάνω. Τη συνέντευξη αυτή τη γράψαμε στο μαγνητόφωνο. Ρωτούσαν το Διονύσιο ο δικηγόρος κι ο Βουρβαχάκης κι αυτός απαντούσε σχετικά και εγώ χειριζόμουνα το μαγνητόφωνο .

Ο Διονύσιος , λοιπόν , μας είπε κατηγορηματικά και με στοιχεία ότι, πυρπολητής τα’ Αρκαδιού ήταν ο Κ. Γιαμπουδάκης και μόνο αυτός.

Μετά απομαγνητοφωνήσαμε τη συνέντευξη , τη γράψαμε σε μια κόλα χαρτί, την οποία υπόγραψε ο Διονύσιος και σφράγισε με τη σφραγίδα του. Τον ευχαριστήσαμε και φύγαμε.

Όταν φτάσαμε στη Πηγή , συμπληρώσαμε τη συνέντευξη και με μια άλλη που μας έδωσε ο Μύρ. Κουτσαλεδάκης.

Όλα αυτά τα στείλαμε στον Εφέτη, ο οποίος τα χρησιμοποίησε αρμοδίως , κουβέντιασε με ιστορικούς, με καθηγητές Πανεπιστημίου , με ακαδημαϊκούς και κατάφερε να αποκαταστήσει την αλήθεια για τον πυρπολητή Κων. Γιαμπουδάκη.

Η κασέτα της συνέντευξης βρίσκεται και στα γραφεία στη έδρας του Δήμου Αρκαδίου
Σταύρος Γρ. Βογιατζής ,Δάσκαλος
Πηγιανά – Εύθυμα και σοβαρά
Ρέθυμνο 2005



Διονύσιος Ψαρουδάκης (1880-1972): Ηγούμενος της Ι.Μ. Αρκαδίου το 1926, οπλαρχηγός το 1914.
«Κοιμήθηκε» γαλήνια στις 8 Δεκεμβρίου του 1972.
Λίγες μέρες αργότερα ο Παντελής Πρεβελάκης τονίζει στο συλλυπητήριο τηλεγράφημα που έστειλε «Τιμώ πράγματι τη μνήμη του Διονυσίου Ψαρουδάκη, που ενσάρκωνε με τρόπο υποδειγματικό τη Χριστιανική και ηρωική παράδοση της Κρήτης».

1966 - «Κρητική Επιθεώρηση»

1966 - «Κρητική Επιθεώρηση»

«Κρητική Επιθεώρηση» Τρίτη 8 Νοεμβρίου 1966 ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ Όλοι όσοι έχουν μιλήσει μέχρι σήμερα δια την θυσίαν το... 10:04:00 π.μ.

«Κρητική Επιθεώρηση» Τρίτη 8 Νοεμβρίου 1966

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ

Όλοι όσοι έχουν μιλήσει μέχρι σήμερα δια την θυσίαν του Αρκαδίου έχουν τονίσει το μέγεθος αυτής και την σημασίαν της, καθώς και τον αντίκτυπον τον οποίον είχεν αύτη εις την κοινή γνώμην του κόσμου.

Μένει όμως ανεξερεύνητος και δεν έχει φωτισθεί μέχρις στιγμής δια να γίνη κτήμα των μαζών, το πνεύμα της θυσίας των Ηρώων του Αρκαδίου. Βεβαίως λέγεται πάντοτε ότι εθυσιάσθησαν δια να μην υποδουλωθούν εις τους Τούρκους, δια να σύρουν οι βάρβαροι Αλβανοί, οι Αιγύπτιοι και οι Τούρκοι στην ατίμωση τας γυναίκας των Κρητών αγωνιστών, δια να μην τουρκέψουν τα παιδιά και να μην πίνουν εις την μετέπειτα της υποδουλώσεως ζωής των το πικρό ποτήρι της σκλαβιάς.

Είναι αλήθεια μεγάλη, κι αποδεικνύεται από όλας τα πτυχάς της Κρητικής Ιστορίας, η αγάπη των Κρητών προς την Ελευθερίαν και τον τόπον των Πατέρων των.

Το νόημα όμως της Αρκαδιώτικης θυσίας με το κυρίαρχον στοιχείον της Εθελοθυσίας περικλείει ένα απολύτως πρωταρχικόν σημείον το οποίον δεν συναντάται εις ουδεμίαν άλλην ελληνικήν ή και Κρητικήν ολοκαύτωσιν.

Ιδού ακριβώς η ανατομία της Ιδιομορφίας αυτής ως εμφανίζεται από την μελέτην του όλου Αρκαδιώτικου Δράματος του 1866.

Από τον Μάιον του 1866 Αρχηγός της Επαναστατικής Επιτροπής της περιοχής Ρεθύμνης είναι ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αρκαδίου Χατζή Γαβριήλ Μαρινάκης. Συνακόλουθον είναι το γεγονός ότι το Αρκάδι γίνεται ο πόλος έλξεως όλων των ψυχών των Χριστιανών Επαναστατών της περιοχής και κυρίως των κατοίκων του γειτονικού της Ιεράς Μονής Χώρου, εις τους οποίους πάντοτε το Μοναστήρι δίδει την βοήθειάν του και εις καλάς και εις δυσκόλους περιστάσεις. Η αποφασιστικότης εξ άλλου των επαναστατών, το πολεμικόν μένος των αντιμαχομένων εις την Κρήτην, η Ιδέα της Ελευθέρας Πατρίδος η οποία ζει ως ελεύθερον Βασίλειον λίγο πιο πέρα από την θάλασσαν της Κρήτης, δεν δίδουν περιθώρια χρονικά άλλης αναμονής εις την Κρήτην δια να ελευθερωθή. Ή τώρα ή ποτέ! «Ένωσις ή Θάνατος». Ιδού το σύνθημα του αγώνος.

Γνωρίζουν επίσης καλώς οι Κρήτες τον Αντίπαλόν των σερασκέρην του σουλτάνου Μουσταφά Πασά. Τον έχουν δοκιμάσει από το 1821. Αρβανίτης αγράμματος, σκληρός, πονηρός, αδίστακτος είναι. Έλεος δεν περιμένει κανένας από το χέρι του.

Μέσα στην καρδιά του κάθε ενός Κρητικού και της κάθε κρητικιάς γίνεται συνειρμικώς και με λογικήν αλληλουχίαν η προπαρασκευή η ψυχική διά την θυσίαν την τελευταίαν, την μεγάλην, εάν ο εχθρός επιβληθή με την δύναμιν του. Ένωσις ή Θάνατος! Δεν υπάρχει τρίτη, μέση λύσης.

Δεν είναι λοιπόν ούτε ο κίνδυνος, ούτε το αδιέξοδον, ούτε η απόγνωσις, ούτε η αλλοφροσύνη, ούτε το πείσμα το Κρητικό, ούτε η μίμησις, ούτε ουδένα άλλο παρόμοιο γενεσιουργό αίτιο ολοκαυτωμάτων εις άλλας εποχάς και άλλα σημεία της Ελληνικής Γης και των παντοτινών πολεμιστών της Ελληνικής Φυλής, που οδηγεί τους πολιορκουμένους εις την Πυριτιδαποθήκην του Αρκαδίου δια να γευτούν εκεί τον θάνατον, με την φλόγα του Κωστή Γιαμπουδάκη.

Είναι προϋπάρχουσα λογική απόφασις η οποία εκτελείται ως υποχρέωσις του κάθε ενός των να είναι συνεπής προς τον εαυτόν του.

Εάν ήθελον να σώσουν την ζωήν των παραδιδόμενοι θα την έσωζον, όπως συνέβη με πολλούς παραδοθέντας εις τα Μεσοκούμια.

Εάν ήθελον να φύγουν τας εσπερινάς ώρας της 8ης Νοεμβρίου από το Νοτικό Πορτάκι, πολλοί θα το επετύγχανον.

Κανένας όμως δεν εδέχθη τούτου. Και όσοι δεν εχώρεσαν εις την Πυριτιδαποθήκην ή δεν επρόφθασαν να κλειστούν εις αυτήν, δεν το έπραξαν από δειλίαν αλλά και πάλιν από περιστατικά ανεξάρτητα της θελήσεώς των ή και λογικήν ιδικήν των, όπως ο Ηρακλής Μανελάκης.

Ακόμη η αταραξία του Κωστή Γιαμπουδάκη τα ολίγα δευτερόλεπτα προ της ανατινάξεως, η άρνησις των πάντων να βγουν από την πυριτιδαποθήκην την τελευταίαν στιγμήν, έστω κι εάν το παράδειγμα του Ηρακλή του προέτρεψεν προκλητικώς προς τούτο, είναι αδιάψευστα στοιχεία της εθελοθυσίας των και της ψυχολογικής προπαρασκευής των να φθάσουν έως την ολοκαύτωσιν.

Αυτό το υπέροχον νόημα της προαποφασισμένης εθελοντικής αυτοθυσίας τιμά η Ελλάς σήμερον εις τον Βωμόν της Κρήτης, εις το Αρκάδι και προσέρχεται δια να προσκυνήση τα Ιερά της Φυλής και να αντλήση διδάγματα δια τον προγραμματισμόν και την συνέχειαν της Εθνικής Ζωής της Πατρίδος.

1978- Από το βιβλίο: "ΚΡΗΤΗ Η ΚΡΥΠΤΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ"- ΕΚΔΟΣΙΣ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ

1978- Από το βιβλίο: "ΚΡΗΤΗ Η ΚΡΥΠΤΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ"- ΕΚΔΟΣΙΣ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ

Αρκάδι Στίχοι Γ. Χατζηαναστασίου Από το βιβλίο: ΚΡΗΤΗ Η ΚΡΥΠΤΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΕΚΔΟΣΙΣ «ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ» 1978 ... 12:48:00 μ.μ.

Αρκάδι

Στίχοι Γ. Χατζηαναστασίου

Από το βιβλίο: ΚΡΗΤΗ Η ΚΡΥΠΤΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ

ΕΚΔΟΣΙΣ «ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ» 1978

Απ΄τους  γενναίους της φρουράς, Ηγούμενε , στο Αρκάδι
στο άνισο, έξω,φονικό, όλοι έχουν σκοτωθεί.
Πού τριγυρίζει Σε ο νούς, σε θείο ποιο σημάδι,
το ανάπηρο εκλησίασμα,πούμεινε, να σψθεί;

 Κι΄όλο το ποίμνιο το θωρείς παρόμοι Σου στη σκέψι,
μαννούλες, γέροι ,σκελετοί , της μάχης τα ορφανά.
Φτάσαν οι Τούρκοι ! Τη Μονή την έχουν, πιά , κυριεύψει!
Κι΄Αυτοί τι βλέπουν νάρχεται ψάλλοντας τα Ωσαννά !!

Για ποιά εκδίκησι, Γαβριήλ , προσεύχεστε αντάμα;
Πώς θάβρει ο σκλάβος λυτρωμό κι ο πόθος ο κρυφός;
……………………………………………………………………………………….
Μα, να! Ανοίξαν οι ουρανοί ! ξανάγινε το θάμα!
σαν μπήκαν , Τούρκοι , άστραψε ! Το Αρκάδι έγινε φώς!

Τη φλόγα που απ΄ Του Σαμουήλ χύμηξε το μπαϊράκι,
κι άναψε του Μεσολογγιού πελώριο το δαυλό,
μ΄αυτήν , Εσένα, διάλεξε, η Δόξα, Γιαμπουδάκη,
να φέξεις με ολοκαύτωμα της Κρήτης το γιαλό.

Τώρα, στα πέλαγα –μακρυά, και πιο ψηλά,στα ουράνια,
σ΄ένα ξεφάντωμα ρυθμών καμπαναριό σφαδά,
τη Δόξα που ανέστησε η Κρήτη επαδά.

1936- Οι εκφωνηθέντες λόγοι υπό του κ. ΜΕΤΑΞΑ

1936- Οι εκφωνηθέντες λόγοι υπό του κ. ΜΕΤΑΞΑ

Ρέθυμνον Τρίτη 10 Νοεμβρίου 1936, ΚΡΗΤΙΚΗ E ΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ Ο ΠΡΟΧΘΕΣΙΝΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ ΕΙΣ ΡΕΘΥΜΝΟΝ Η ΑΦΙΞΙΣ ... 11:52:00 π.μ.

Ρέθυμνον Τρίτη 10 Νοεμβρίου 1936, ΚΡΗΤΙΚΗ EΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ

Ο ΠΡΟΧΘΕΣΙΝΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ ΕΙΣ ΡΕΘΥΜΝΟΝ

Η ΑΦΙΞΙΣ ΤΟΥ Κ. ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ

ΟΙ ΕΚΦΩΝΗΘΕΝΤΕΣ ΛΟΓΟΙ ΥΠΟ ΤΟΥ κ. ΜΕΤΑΞΑ

Από πρωτότυπο χειρόγραφο Μάρκου Ψαρρού, Εκ Πηγής Ρεθύμνης

Από πρωτότυπο χειρόγραφο Μάρκου Ψαρρού, Εκ Πηγής Ρεθύμνης

Η ΟΛΟΚΑΥΤΩΣΙΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ Από πρωτότυπο χειρόγραφο Μάρκου Ψαρρού, Εκ Πηγής Ρεθύμνης καταγόμενος από τη χώρα Σφακιών   (1900-1963) ... 11:42:00 π.μ.

Η ΟΛΟΚΑΥΤΩΣΙΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ

Από πρωτότυπο χειρόγραφο Μάρκου Ψαρρού, Εκ Πηγής Ρεθύμνης καταγόμενος από τη χώρα Σφακιών  (1900-1963)

Γύρα βρέχε… λιαχτίδες εκεί γλυκιές σα μάνας χάδι
την ώρα που στεφάνωνε η Δόξα το Αρκάδι
 Δίκια… Τριακόσιοι Έλληνες πάλεψαν Τουρκαλάδες
ρέμπελους και στρατό μαζί δεκαοχτώ χιλιάδες.

Μόλις τη σιδερόπορτα γκρέμισε το κανόνι
 όρμησε στον αυλόγυρο της εκκλησιάς οχτρός
μα, Έλληνας δε λούφαξε… τα δίκιο γιγαντώνει
τον ένα και ορθώθηκε στους εξακόσιους μπρος…
Σπαθιές, γιαταγανιές, χαρπιές… αίμα στη γη αχνίζει
ανάμεικτο… ο Έλληνας αίμα του δε χαρίζει.
Στόνα του χέρι το σπαθί, στ’ άλλο σφίγγει τη ΝΙΚΗ
ο Γιαμπουδάκης κι εισορμά στη μπαρουταποθήκη
Θλιφτή ζωή για θάνατο έντιμο Ελληνίδες
θάνατοοοο βόουν μαλλόθρησκους παρτίδες
κιαμιά δεν θέλει Κωνσταντή… ο ήρωας σηκώνει
το χέρι του και τη φωθιά εις τη φωθιά κενώνει
Κομμάτια σάρκες, κόκκαλα, οι φλόγες ότι άφηκαν
τσουρουφλιασμένα κόκκαλα τριγύρα τεινάχτηκαν
κ’ εις το κουμπέ της εκκλησίας ένα αντρίκιο χέρι.

Νάταν του Γιαμπουδόκωστα τ’ αθανάτου; Ποιος ξέρει
Από στεργές και πέλαγα ακούστηκε ο κρότος
τράνταξε η Γη συθέ μελη… από Τον Ψηλορείτη
με τεταμένη την πυγμή βροντοφωνεί η Κρήτη
Αθάνατος ο θάνατος που ρίχνει φως στο σκότος.

1903- ΚΡΗΤΙΚΗ ΧΩΡΟΓΡΑΦΙΑ -Ιωάννου Εμμ Νουχακη

1903- ΚΡΗΤΙΚΗ ΧΩΡΟΓΡΑΦΙΑ -Ιωάννου Εμμ Νουχακη

ΑΔΕΛΕ : Είναι μεγάλη κώμη , εις ήν τω 1868ν(1 Αυγούστου) οι υπό τους Μοσχοβίτην , Εμμ. Πορτάλιον, Σ. Βαρδάκην , Βενιανάκην, Ξανθουδάκην... 11:28:00 π.μ.

ΑΔΕΛΕ : Είναι μεγάλη κώμη , εις ήν τω 1868ν(1 Αυγούστου) οι υπό τους Μοσχοβίτην , Εμμ. Πορτάλιον, Σ. Βαρδάκην , Βενιανάκην, Ξανθουδάκην Μ, και Ζερβομπεακον επαναστάται, μετα πεισματώδη προς τους Τούρκους μάχην έτρεψαν αυτούς εις φυγήν ,προξενήσας ικανάς ζημίας. Τω 1897 γενομένην μάχην εφονεύθη ο ηγούμενος της Μονής Αρσανίου Γαβριήλ. Είναι ιδιαιτέρα πατρίς του Γιαμπουδάκη , όστις ανήψε την πυριτιδαποθήκην του Αρκαδίου τω 1866

1881- Περιήγησις εις Κρήτην υπό ΙΩΣΗΦ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗ

1881- Περιήγησις εις Κρήτην υπό ΙΩΣΗΦ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗ

Λεπτομέρειες Εκδότης ΚΑΡΑΒΙΑΣ ΔΙΟΝ. Σειρά ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 31 Χρονολογία Έκδοσης Δεκ... 10:42:00 π.μ.

Λεπτομέρειες

Εκδότης	ΚΑΡΑΒΙΑΣ ΔΙΟΝ.
Σειρά	ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 31
Χρονολογία Έκδοσης	Δεκέμβριος 1969
Αριθμός σελίδων	130
Διαστάσεις	22x15
Κωδικός Πολιτείας	2210-0112
Θέμα	ΙΣΤΟΡΙΑ - ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ - ΕΘΝΟΛΟΓΙΑ/ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Χατζιδάκης, Ιωσήφ,1848-1936.

  

σελίδα  63

Κατά την φοβεράν ταύτην στιγμήν ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης ανδρείος πολεμιστής εκ του χωρίου Άδελε της επαρχίας Ρεθύμνης  εισορμά εντός του υπέρ την πυριτιδαποθήκην κελλίου κειμένου εις την Βορειανατολικήν της μονής γωνίαν και κραυγάζει προς τους εντός άνδρας και γυναίκας.

«Τουρκοι μας εκύκλωσαν πανταχόθεν έσωθεν και έξωθεν κατά χιλιάδας θα παραδοθώμεν ή να δώσω φωτιά;»

«Φωτιά» εκραύγασαν πάντες

Δεν επρόφτασαν να τελειώσουν την λέξιν και ο ανδρείος Γιαμπουδάκης  είχε πυροβολήσει δια πιστόλας κατά της πυρίτιδος. Φοβερά δόνησις διέσεισε  την μονήν σύμπασαν και κατέρριψε τα περί την πυριτιδαποθήκην κελλία. Περί τους 50 μάρτυρας της ελευθερίας άνδρες γυναίκες και παιδιά  ετινάχτθησαν εις τον αέρα, πλείστοι δε Τούρκοι κατεπλακώθηκαν πέριξ από τους πεσόντες τοίχους. Ο Κρότος ήν ούτω φοβερός ώστε οι εντός του λαβυρίνθου ευρισκόμενοι αντελήφθησαν αυτού σαφώς, καίτοι απέχει ο λαβύρινθος της Μονής  Αρκαδίου 25  περίπου μίλια

Χατζιδάκης Ιωσήφ, Περιήγησις εις Κρήτην, εν Ερμουπόλει 1881. Ο ιατρός Ιωσήφ Χατζιδάκης (1848-1936), παιδί εξόριστων Κρητών στη Μήλο, ξεκινάει την περιήγησή του στη γενέθλια γη από το Ηράκλειο και προχωρά διαδοχικά στην Κνωσό, την ύπαιθρο της επαρχίας Μαλεβυζίου, την πεδιάδα της Μεσαράς, την αρχαία Γόρτυνα, το όρος Ίδη, τη μονή του Αρκαδίου, το Ρέθυμνο, τα χωριά των Σφακίων και του Αποκορώνου και καταλήγει στην πόλη των Χανίων. Ο συγγραφέας διανθίζει την αφήγησή του με γεγονότα και θρύλους από την αρχαία (π.χ. για το Λαβύρινθο του Μίνωα), τη βυζαντινή και τη νεώτερη ιστορία (για τους απελευθερωτικούς αγώνες των Κρητών) και την οικονομία της μεγαλονήσου. Η επίσκεψη του Χατζιδάκη στην Κρήτη τοποθετείται χρονικά μετά τη Συνθήκη της Χαλέπας, τον Οκτώβριο του 1878.

1958- Ηλίας Βενέζης σε πανηγυρικό λόγο & στην εφημερίδα ΒΗΜΑ

1958- Ηλίας Βενέζης σε πανηγυρικό λόγο & στην εφημερίδα ΒΗΜΑ

Ηλίας Βενέζης στην εφημερίδα ΒΗΜΑ 20/09/1966 Τίτλος: Λάμψη και εγκατάλειψη Συντάκτης: Ηλίας Βενέζης Είδος: Άρθρο Γλώσσα: Ελληνικ... 10:01:00 π.μ.

Ηλίας Βενέζης στην εφημερίδα ΒΗΜΑ 20/09/1966
Τίτλος: Λάμψη και εγκατάλειψη
Συντάκτης: Ηλίας Βενέζης
Είδος: Άρθρο
Γλώσσα: Ελληνική
Ημερομηνία: 20/09/1966
Έντυπο: Εφημερίδα
Τίτλος εντύπου: Το Βήμα
Στήλη: Οι επιφυλλίδες του Βήματος

...............

....................................
Ο δρόμος , καθώς ανηφόριζε μας έβαζε μες τη άγρια ομορφιά  του φαραγγιού του Αρκαδιού , που είναι , νομίζω , η τελειότερη εισαγωγή  στο ήθος αυτής της πράξης , στο ήθος των ανδρών , των γυναικών και των παιδιών που τιναχτήκανε  στον αγέρα με το δαυλό του Γιαμπουδάκη.
..................................

Ο Ηλίας Βενέζης σε πανηγυρικό λόγο του το 1958 , για την 28^η Οκτωβρίου 1940 λέει:

……………

«Γενναιότατα Αρχηγέ Π. Κορωναίε, προφτάσατε μίαν ώραν ταχύτερον , διότι μας έκλεισε και τακτικός και άτακτος στρατός πολύς. Εν τη Ιερά Μονή Αρκαδίου , την 8^ην Νοεμβρίου 1866, Καθηγούμενος Γαβριήλ. Εν βία μεγίστη» 

                Δεν πρόφτασαν . Το Αρκάδι έπρεπε να βεβαιώση τη συνέχεια. Την βεβαιώνει με το ίδιο ύφος, απαράλλαχτο, της σελίδας του Μακρυγιάννη. Ο Ηγούμενος Χατζή – Γαβριήλ διάβασε την ακολουθία, μετάλαβε τους πιστούς, ο ένας μελλοθάνατος φιλούσε τον άλλον και γύρευε συγχώρεση. « Όποιος θέλει την τιμή και την υπόληψή του νάρθη να καούμε μαζί» Ο Κωνσταντής ο Γιαμπουδάκης απ΄ το Αδελε τράβηξε την πιστόλα του, έρριξε πάνω στα μπαρούτια, όλα γινήκαν αίμα και δόξα.

                Έτσι , αίμα και δόξα γινήκαν πάλι όλα κάμποσα χρόνια αργότερα, το χειμώνα του 40, στα φαράγγια της Ηπείρου. ………………………………………….

Αρκάδι - Ι.Δ. Μουρέλλου

Αρκάδι - Ι.Δ. Μουρέλλου

ΑΡΚΑΔΙ – ΑΡΚΑΔΙ Αρκάδι που η θεία, η υπεράνθρωπη λάμψη σου φώτισε τα πέρατα. Αρκάδι που εγίνηκες ψυχή ολόκληρης της Κρήτης με τον πυ... 9:49:00 π.μ.

ΑΡΚΑΔΙ – ΑΡΚΑΔΙ

Αρκάδι που η θεία, η υπεράνθρωπη λάμψη σου φώτισε τα πέρατα.

Αρκάδι που εγίνηκες ψυχή ολόκληρης της Κρήτης με τον πυρσό του Γιαμπουδή.

Αρκάδι! Ποιο πνεύμα; ποια καρδιά; ποια σκέψη μπορεί να σε ξεχάσει όσο ζη η Ελλάδα, όσο ο κόσμος όλος στέκει;

Σαν κάθε ελπίδα έχει λείψει, σαν η μεγάλη πόρτα του θρυλικού Μοναστηριού ήταν ριγμένη κάτω και σαν ο θάνατος που σκορπούσαν τα Κλάουστρα και τα κελιά των ηρωικών καλογέρων κουράστηκε να θερίζη εχθρούς, ένα χέρι υπεράνθρωπο, μια καρδιά που κοιτάζει γελώντας περιφρονητικά το θάνατο και το σπασμό του, ένας Γιαμπουδής, ένας που κλειούσε μέσα του χιλιάδων ανδρών φρόνημα, μια τεράστια συνισταμένη της Κρητικής παλληκαριάς, άπλωνε το ατρόμητό του χέρι στερεό και άτρεμο, και σκόρπισε το χαμό στο γύρω εχθρό που εξαγριωμένος είχε περιζώσει τα πίσω κελιά και την πυριταποθήκη.

Ένα τράνταγμα, μια φλόγα, ένας καπνός και ο χαλασμός πήρε μαζί του τους Τούρκους, Χριστιανούς. Παιδιά, γυναίκες, γερόντοι, άντρες, πεταχτήκαν ψηλά μαζί με τη στέγη του θόλου και πέφτωντας εκάλυψαν ότι εχθρικό υπήρχε γύρω τους.

Πέθαναν οι αρνηταί της ζωής. Χίλιες φορές ο θάνατος παρά η ντροπή του σκλάβου.

Κανένας δεν ξέρει Γιαμπουδή ποια ορμή σε συνεπήρε.

Μα όποια κι αν ήταν η ορμή σ’ ανέβασε στα ουράνια. Σκαλοπάτια στο θείο ανέβασμά σου δεν είχες. Μόνον τις ψυχές των σκλάβων που πήρες μαζί σου στο χαμό μα και τις ψυχές κείνων που ζουν στα σημερινά χρόνια μας χαρούμενα και κείνων που θα ζήσουν αιώνες αιώνων στην ιερή γη του νησιού μας.

Γιαμπουδή! Το όνομά σου είναι ιερό γιατί θεμελίωσες την ελπίδα μέσα στις ψυχές των θλιμένω σκλάβων κι έκαμες τον κόσμο να ανατριχιάση και να αισθανθή το ματωμένο πόνο του νησιού μας.

Γιαμπουδή ήρωα! Γιαμπουδή Άγιε!

Ι.Δ. Μουρέλλος  1886-1963.

1923- Μιχ.Γ.Πρεβελάκις για το Αρκάδι

1923- Μιχ.Γ.Πρεβελάκις για το Αρκάδι

.................................... Παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό κείμενο για το Αρκάδι. Του Αρκαδιού η ολοκαύτωσις της οποί... 8:19:00 π.μ.

....................................

Παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό κείμενο για το Αρκάδι.

Του Αρκαδιού η ολοκαύτωσις της οποίας μετά συγκινήσεως και υπερηφανείας τελούμεν την επέτειον, θα προβάλληται ες αεί ως δείγμα της ανυπερβλήτου αφοσιώσεως και θυσίας εις τους ευγενείς υπέρ πίστεως και πατρίδος αγώνας των Ελλήνων.

Τας εκατοντάδας των γυνακοπαίδων των εις την Ιεράν μονήν εγκλεισθέντων και εκουσίως τον ένδοξον θάνατον αντί της ατίμου αιχμαλωσίας προτιμησάντων ήλαυνεν εις την θυσίαν και το μαρτύριον το αυτό πνεύμα όπερ ώθησε και τας Σουλιώτισσας μητέρας μετά των τέκνων αυτών εις το κρημνόν και τον θάνατον μετά τον χορόν του Ζαλόγγου.

Ο γενναίος Φρούραρχος της πολιορκουμένης Μονής Δημακόπουλος προτιμήσας να αποθάνη φορών την τιμίαν στολήν του Έλληνος Αξιωματικού παρά να σωθή άνευ αυτής εξεπροσώπει την ανδρείαν και την φιλοτιμίαν, την γενναιότητα και την αυταπάρνησιν μετά της οποίας ο Ελληνικός Στρατός νικών ή πίπτων αγωνίζεται πάντοτε τους υπέρ της ελευθερίας και απολυτρώσεως δούλων αδελφών εθνικούς αγώνας.

Η φλοξ του δαυλού του ήρωος Γιαμπουδάκι, η το Αρκάδι και αυτόν εις τους Ουρανούς ανυψώσασα ήτο η φλοξ της Κρητικής ανδρείας και φιλοπατρίας, η οποία εκπαλαί θερμαίνει των ηρωικών Κρητών τα στήθη και πυρακτώνει την καρδίαν αυτών, ήτο η φλοξ ή τας δέλτους της Κρητικής Ιστορίας καταυγάσασα και το Αρκάδι παρά το Σούλι και Μεσολόγγι εις την αθανασίαν προαγαγούσα.

Του δε Ηγουμένου Γαβριήλ η ευλογία του αγώνος και η εις τον αγώνα εκείνον καθοσίωσις αυτού και αυτοθυσία μετά της υπ' αυτόν αδελφότητος ου μόνον την Μονήν μεγαλώνυμον εποίησεν αλλά και της θείας και Εθνικής αποστολής των Κρητικών Μονών αξίαν και υπεραξίαν άλλης Ιεράς εν Κρήτη Μονής τας υπέρ πίστεως και Πατρίδος θυσίας και αυτής έτι της εν τω Νομώ ετέρας αδελφής αυτής, της Ιεράς Μονής Πρέβελη.

Η Ιερά Μονή Πρέβελη ουδεμιάς άλλης Μονής εν παντί καιρώ και χρόνω κατά τους ιερούς και εθνικούς αγώνας υστέρησε και κατά την μεγάλην του 1821 επανάστασιν, πρόδρομος ούτως ειπείν, της μεγάλης έπειτα του Αρκαδίου θυσίας ου μόνον πρώτη αυτή εν τω Τμήματι τούτω την Σημαίαν του Αγώνος ύψωσε, αλλά και πάση θυσία υλικώς και ηθικώς ενίσχυσε και εστήριξεν αυτόν και δια της ζωής έτι του Ηγουμένου αυτής Μελχισεδέκ Τσουδερού και πολλών άλλων της Μονής αδελφών πεσόντων εις Πολεμάρχι Κισσάμου τη 3 Φεβρουαρίου 1823.

Χριστιανικόν και Ελληνικόν πνεύμα τας εν Κρήτη Μονάς επεσκίαζε και τους εν αυταίς μονάζοντας και βιούντας εις σκέψεις και πράξεις ενέπνεε και ήλαυνε δι' ων την πίστιν ετήρουν και προήσπιζον και την ελευθερίαν της Πατρίδος παρεσκεύαζον νέοι Ιερομάρτυρες και νέοι εθνομάρτυρες εθελουσίως και χαίροντες αναδεικνύμενοι.

Προς τιμήν του Μοναχικού εν γένει πνεύματος, εξ ου επήγασε και η αύριον εορταζομένη ολοκαύτωσις του Αρκαδίου και ευλαβείας ένεκεν εις την μνήμην των εν Πολεμάρχι πεσόντων Πρεβελιαωτών δημοσιεύονται τα κάτωθι έγγραφα ακριβώς ως εν τοις πρωτοτύποις έχουσι.

Εν Ρεθύμνω τη 7 Νοεμβρίου 1923

Μιχ. Γ. Πρεβελάκις 

Πηγή : politistiko-rethymno.org Ενότητα Αρκάδι

Μανου Φ. Τσακωνα, Αρχιτέκτονα -Αρκάδι

Μανου Φ. Τσακωνα, Αρχιτέκτονα -Αρκάδι

Αρκάδι! Τόπος Ιερός! Είναι έργο ιδιαίτερα δύσκολο η μετάδωση της ιστορίας από γενεά εις γενεάν. Η οικογένειά μου και ο αείμνηστος πατέ... 9:56:00 π.μ.

Αρκάδι! Τόπος Ιερός!

Είναι έργο ιδιαίτερα δύσκολο η μετάδωση της ιστορίας από γενεά εις γενεάν. Η οικογένειά μου και ο αείμνηστος πατέρας μου με καταγωγή από την Αμνάτο, πρόλαβαν να μου εμφυσίσουν το δέος και το σεβασμό για τον τόπο αυτό. Την ιερά Μονή Αρκαδίου.

Ήταν πάντοτε ιδιαίτερη η ημέρα μετάβασης στο Αρκάδι. Πρόλαβα να ακούσω την φωνήν του Διονύσιου, να γνωρίσω τον Τίτο, τον Γαβριήλ… έμαθα τη συγγένειά μου με τον επί σειρά ετών Ηγούμενο της Μονής Αμβρόσιο Ζαχαράκη (πρώτος εξάδελφος της γιαγιάς μου Ζαφείρας συζ. Βασιλείου Τσάκωνα, το γένος Λαγγουβάρδου).

Έμαθα ότι το Αρκάδι είναι τόπος Ιερός.

Ότι το Αρκάδι είναι σύμβολο.

Ότι στο Αρκάδι θυσιάστηκαν με το θέλημά Τους.

Σήμερα 130 ολόκληρα χρόνια από την εθελοθυσία εκλείπει ο σεβασμός όταν οι συζητήσεις, αλλά και τα άρθρα του τοπικού και Αθηναϊκού τύπου περιστρέφονται γύρω από το πρόσωπο του πυρπολητή.

Και είναι εντυπωσιακό και απορίας άξιον ότι ελάχιστοι παίρνουν το θάρρος για να πουν ότι το Αρκάδι είναι τόπος Ιερός, ότι όλοι ήσαν Ήρωες και ότι το πρόσωπο του πυρπολητή δεν είναι έργο Δημοτικών αρχόντων, αλλά της Ιστορίας που γράφτηκε με το αίμα Εκείνων που θυσιάστηκαν και μεταδόθηκε από τις διηγήσεις εκείνων που σώθηκαν.

Και τι άραγε πιο αληθινό από τη μετάδοση της ιστορίας από γενεά εις γενεάν;

Για να γίνει όμως αυτό απαιτείται σεβασμός και πίστη για την ημέρα εκείνη της Ελευθερίας.

Ήσαν όλοι Ήρωες και καθήκον κάθε Αρχής, Δημοτικής και μη είναι να εναποθέσει δάφνινο στεφάνι σε Εκείνους όπως –καθήκον όλων μας είναι να τηρήσουμε ενός λεπτού σιγή, για να σκεφτούμε Εκείνους.

Όχι τα λόγια.

Ας διδάξουμε την Ιστορία. Θυσιάστηκαν χίλια άτομα.

Όχι ένας.

Λίγη σιωπή!

Και ο λόγος που παραθέτω επιστολή του πατέρα μου Φώτη Β. Τσάκωνα προς τον Επίτιμο Πρόεδρο Εφετών Εμμανουήλ Μ. Βροντάκη το έτος 1971 σχετικά με το θέμα του πυρπολητή, είναι για να μεταφέρω μια ακόμη εικόνα μιας εποχής η οποία στις μέρες μας ολοένα και χάνεται.

Μιας εποχής διηγήσεων και διδασκαλίας της Ιστορίας.

Η επιστολή έχει ως εξής:

Εν Αθήναις τη 8 Ιουνίου 1971 Αγαπητέ κύριε Βροντάκη

Εν συνεχεία προφορικής συζητήσεώς μας σχετικώς με το πρόσωπον του πυρπολητού της πυριτιδαποθήκης της Ιεράς Μονής Αρκαδίου κατά την επανάστασιν του 1866 επιβεβαιώ και δια της παρούσης μου τα όσα προφορικώς σας είπον.

Ως γνωστόν ο αείμνηστος Πατήρ μου είχε κτηματικήν περιουσίαν και εγκατασταθή είς Αμνάτον όπου και επέρασα τα πρώτα παιδικά μου χρόνια, εις εποχήν κατά την οποίαν ευρίσκοντο ακόμη εν ζωή πρόσωπα αιχμαλωτισθέντα εις Αρκάδι και καταγόμενα Εξ Αμνάτου και μάλιστα κατοικούντα εις την δυτικήν πλευράν του χωρίου πέριξ της οικίας του Πατρός μου, όπως αι οικογένειαι των Κανακάκηδων και των Πιατούληδων, από το στόμα των οποίων ήκουσα και διατηρώ ζωηροτάτας τας αφηγήσεις της φοβεράς περιπέτειάς των ότε ήμην εις ηλικίαν 8-10 ετών.

Άριστα είχα εντυπωθή και ενθυμούμαι την αφήγησιν του Κανάκη Κανακάκη και του αδερφού του Ανδρέα Κανακάκη ή Κανακανδρέα, του Κωστή και της Χρυσής Πιατούλη, οίτινες μετά των γονέων των είχον καταφύγει εις την μονήν και ευρέθησαν κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης εις κελλίον της νοτίας πλευράς, της λεγομένης «Μεσοκούμια», και ως αφηγούντο άτομον φέρον φανάρι τους επεσκέφθη και είπε: «Κατ’ εντολήν του Ηγουμένου Γαβριήλ ο Αδελιανός Κωστής Γιαμπουδάκης θα θέση φωτιά εις το «λαγούμι» (μπαρουταποθήκη) και όσοι θέλουνε να μην πέσουνε εις τα χέρια των Τούρκων να έρθουνε να μπούνε στο λαγούμι».

Όπως δε εν συνεχεία αφηγούντο πριν ο «Αδελιανός» (έτσι ωνόμαζον τον Κωστή Γιαμπουδάκη) θέσει φωτιά εφώναξε «όσοι θέλουνε να βγούνε έξω, όπως μου είπεν ο Γούμενος να σας πω, γιατί δεν θέλει να έχη το κρίμα σας στο λαιμό του».

Αυτά και όλα εν γένει τα γεγονότα της μάχης του Αρκαδίου και της ολοκαυτώσεως αυτού διηγούντο και εντυπωσιαζόμουνα ακούοντάς τα τα χειμωνιάτικα βράδυα γύρω στο μαγγάλι ή τις σεληνοφώτιστες καλοκαιρινές βραδυές στις «αποσπερίδες» που συνήθιζαν να κάνουν στη γειτονιά έξω από τα σπίτια τους και γύρω στην οικίαν του Πατρός μου, αφηγήσεις που έμειναν ολοζώντανες στη μνήμη μου, εναργέστατα δε έχω συγκρατήσει ότι πάντες οι ανωτέρω επωνύμως αναφερόμενοι Αμνατσανοί ωνόμαζον τον θέσαντα τη φωτιά στο μπαρούτι «Αδελιανό» εννοούντες τον Κωστή Γιαμπουδάκη, ως καταγόμενον εκ του Χωρίου Άδελε.

Της παρούσης μου δύνασθε να κάμετε χρήσιν και δια το αναμφισβήτητον της υπογραφής μου υπογράφω ενώπιον της Αστυνομικής Αρχής.

Μετά πλείστης αγάπης

Και υπολήψεως

Φώτης Τσάκωνας   Συνταξιούχος Τμηματάρχης Α.Τ.Ε.

Ευχαριστώ διαίτερα για την φιλοξενία

Μάνος Φ. Τσάκωνας   Αρχιτέκτων 

Μιχάλη Ανδριανάκη -Το Αρκάδι

Μιχάλη Ανδριανάκη -Το Αρκάδι

Η Μονή του Αρκαδίου, αφιερωμένη στη μνήμη της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, έχει ιδιαίτερη σημασία ως τ... 8:24:00 π.μ.

Η Μονή του Αρκαδίου, αφιερωμένη στη μνήμη της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, έχει ιδιαίτερη σημασία ως το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα της Κρητικής Αναγέννησης, αλλά και λόγω της έντονης συμμετοχής της στους απελευθερωτικούς αγώνες των κρητικών, με αποκορύφωμα την πολιορκία και την αυτοθυσία των κλεισμένων σε αυτή υπερασπιστών το 1866. Τα πρώτα βεβαιωμένα στοιχεία για τη Μονή ανάγονται στις αρχές του 16ου αιώνα, εποχή κατά την οποία κτίστηκε και το αρχικό μονόχωρο καθολικό. Το 1572 κάτω από την καθοδήγηση του ιδιοκτήτη της Μονής Ματθαίου Καλλέργη και του ηγουμένου Κλήμη Χορτάτζη, η Μονή μετατρέπεται σε κοινόβιο και αρχίζει η οικοδόμηση του νέου δίκλιτου καθολικού με την περίλαμπρη πρόσοψη από λαξευτό πωρόλιθο, στη σύνθεση της οποίας έχουν αναγνωριστεί άμεσες επιδράσεις από τα έργα των μεγάλων αρχιτεκτόνων Sebastiano Serlio και Andrea Palladio.

Η Μονή Αρκαδίου είναι ένα τετράπλευρο συγκρότημα μεγίστων διαστάσεων 73,80Χ78,80 μέτρων, που περικλείει μια μεγάλη αυλή στο μέσο και προς τα νότια της οποίας υπάρχει το νέο καθολικό. Στη δυτική πτέρυγα, όπου υπάρχει και η κεντρική πύλη με το τοξωτό διαβατικό υπάρχουν θολοσκέπαστοι, αποθηκευτικοί χώροι στο ισόγειο και κελιά μοναχών στον όροφο. Στη βόρεια πτέρυγα υπάρχει το σύγχρονο ηγουμενείο, που αντικατέστησε το κατεστραμμένο αρχικό και στη συνέχεια ένα μεγάλο θύρωμα οδηγεί στην κλειστή αυλή της κοινής τράπεζας. Ανατολικά της τράπεζας και εκατέρωθεν ενός μεγάλου θολοσκέπαστου χώρου, του "σαρνιτσίου", που έχει κάτω από το δάπεδό του ισομεγέθη δεξαμενή, είναι διατεταγμένα τα μαγειρεία, ο φούρνος, το ζυμωτήριο, αποθήκες τροφίμων και διώροφα κελιά μοναχών. Στη συνέχεια η πτέρυγα κλείνει με την κρασαποθήκη, που είχε μετατραπεί σε πυριτιδαποθήκη το 1866 και ανατινάχθηκε, στέλνοντας στο θάνατο εχθρούς και φίλους από τον Κωνσταντίνο Γιαμπουδάκη. Ακολουθεί η ανατολική πύλη και στη συνέχεια τα, ως επί το πλείστον διώροφα κελιά της ανατολικής πτέρυγας. Το ανατολικό τμήμα της νότιας πτέρυγας στο ισόγειο με την κλειστή, θολωτή στοά, ονομάζεται "Μεσοκούμια και φιλοξενούσε τους γέροντες και ασθενείς μοναχούς, ενώ στον όροφο υπάρχουν κελιά με πλατύ διάδρομο μπροστά τους. Ακολουθούν προς τα δυτικά συνεχόμενοι, θολοσκέπαστοι χώροι, που χρησίμευαν ως αποθήκες για το λάδι και το κρασί, προϊόντα για τα οποία η Μονή φημιζόταν πάντα. Στους χώρους αυτούς πρόκειται να στεγαστεί το νέο Μουσείο, που σήμερα φιλοξενείται στα νεώτερα κτίσματα, πάνω από τις αποθήκες. Δυτικά της Μονής είναι κτισμένο το βαρύ συγκρότημα των στάβλων, αποτελούμενο από τρεις θολοσκέπαστους χώρους και κτίστηκε το 1714.

Εκτός από το καθολικό, που κτίστηκε μεταξύ του 1572 και 1587, το υπόλοιπο συγκρότημα της Μονής Αρκαδίου κτίστηκε μεταξύ του 1670 και 1714, όπως διαπιστώνουμε από τις σωζόμενες επιγραφές, αλλά και από τις πληροφορίες των ιστορικών πηγών. Πρόκειται για ένα τυπικό παράδειγμα μανιεριστικής αρχιτεκτονικής, που είχε επικρατήσει στη βενετοκρατούμενη Κρήτη από τα μέσα του 16ου αιώνα και απετέλεσε της τοπικής λαϊκής παράδοσης. Η Μονή έχει πολλές οικοδομικές φάσεις, που χρονολογούνται κυρίως μετά τη μεγάλη καταστροφή του 1866.

Η Μονή Αρκαδίου στα χρόνια της λειτουργίας της υπήρξε κέντρο Παιδείας, αντιγραφής χειρογράφων και άσκησης της χρυσοκεντητικής . Πολλά χειρόγραφα σώζονται σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού, ενώ ένας σημαντικός αριθμός από χρυσοκέντητα άμφια, έργα των καλλιτεχνών-μοναχών, εκτίθενται στο Μουσείο, ή σώζονται στα διάφορα, μεγάλα κέντρα της Ορθοδοξίας

Συντάκτης

Μιχάλης Ανδριανάκης, αρχαιολόγος

Απομνημονεύματα Κώστα Α. Ξεξάκη -Αντώνη Σανουδάκη

Απομνημονεύματα Κώστα Α. Ξεξάκη -Αντώνη Σανουδάκη

20 Αυγούστου του 1994, ηµέρα Σάββατο, αρχίζει η καταγραφή των αποµνηµονευµάτων του κ. Κώστα Ξεξάκη, από τον Αντώνη Σανουδάκη. ΠΑΙΔΙΚΕΣ... 8:15:00 π.μ.

20 Αυγούστου του 1994, ηµέρα Σάββατο, αρχίζει η καταγραφή των αποµνηµονευµάτων του κ. Κώστα Ξεξάκη, από τον Αντώνη Σανουδάκη.

ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΕΑΝΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ - ΤΟ ΑΡΚΑΔΙ

- Σανουδάκης: κ. Ξεξάκη, το χωριό σας είναι τα Καψαλιανά;

- Ξεξάκης: Ναι. Τα Καψαλιανά, επαρχία και νοµός Ρεθύµνου κοντά

στο Αρκάδι. Είναι µικρό χωριό, δεν είχε σχολείο και γι’ αυτό εφοίτησα στο Δηµοτικό Σχολείο της Αµνάτου. Γεννήθηκα στις εικοσιτρείς του Μάη το χίλια εννιακόσια έντεκα. Ο πατέρας µου Ανδρέας Ι. Ξεξάκης, κατήγετο από το χωριό Αναχουρδοµέτοχα, που τώρα λέγεται Ελεύ­θερνα. Είχε αρκετή µόρφωση, γιατί είχε φοιτήσει μέχρι  την Τρίτη τάξη του Σχολαρχείου στο Ρέθυμνο.

Η μάνα του τον απέσυρε από το σχολείο και γύρισε στην Ελεύθερνα, γιατί υπήρχε φόβος σφαγής από τους Τούρκους στο Ρέθυμνο. Είχε δυο μπαρµπάδες καλογέρους στ' Αρκάδι, τον Παϊσιο Νικολουδάκη, αδελφό της μητέρας του  Γαρoυφαλιάς Nικoλoυδάκη και  τον Παρθένιο Κανακάκη, επίσης θείο του, οι οποίοι είχαν διασωθεί από το ολοκαύτωμα του 1866. Αυτοί οι μπαρµπάδες του, επειδή ο ανιψιός των Ανδρέας ήξερε πολλά γράµµατα, τον επήραν στ' Αρκάδι που σαν μορφωμένος σίγουρα θα γινότανε αργότερα Γούµενος. Έμεινε εκεί στο κελί του Παϊσιου  σχεδόν δύο χρόνια  'Εμαθε το Τυπικό τής Εκκλησίας στην εντέλεια και όπως ήταν και καλλίφωνος µε μουσικό αυτί έμαθε τη Βυζαντινή ψαλμωδία, τους οκτώ ήχους και τα ιδιόμελά των. Τότε "εκάρη" Αναγνώστης.

Αλλά, "βαριά η καλογερική ... ". Εγκατέλειψε το Αρκάδι και γύρισε στο χωριό του. Παρακάτω θα πούμε άλλες λεπτομέρειες.

- Σανουδάκης: Ηθελα, αν σας διηγότανε ο πατέρας σας σχετικά µε την ανατίναξη του Αρκαδιού να µου πείτε όσα εκείνος άκουγε.

- Ξεξάκης: Θα σας πω πολλά. Στο σπίτι µας, στα Καψαλιανά, έφταναν συχνά συγγενείς, χωριανοί και άλλοι Μυλοποταµίτες γνωστοί του πατέρα µου, που επορεύοντο προς το Ρέθυμνο, αλλά επειδή η απόσταση ήτο μεγάλη, διανυκτέρευαν, μεσόστρατα, στο σπίτι µας, και την άλλη μέρα έφθαναν στο Ρέθυμνο. Έτρωγαν, έπιναν και εβεγγέρι­ζαν, και, συχνότατα, η κουβέντα ήτανε "πες µας για το Αρκάδι τουλόγουσου που ξέρεις πολλά". Έτσι, εγώ παιδί, από μικρό άκουγα να ιστορεί την ανατίναξη τ' Αρκαδιού. Και κάποτε σκέφτηκα να ρωτήσω τον πατέρα µου - "Μα πώς τα ξέρεις τόσα πράγματα για το Αρκάδι;" ­"Δυό χρόνια που έμενα στου Παϊσιου το κελλί, όταν επρόκειτο να γίνω καλόγερος, δεν άκουγα τίποτε άλλο παρά εκείνον να δηγάται όσα είδε και έζησε τότε στο Αρκάδι".

- Σανουδάκης: Αυτοί οι καλόγεροι πώς εσώθηκαν;

- Ξεξάκης: Όσοι καλόγεροι πιάστηκαν ζωντανοί, δεν τους εκτέλεσαν

οι Τούρκοι. Και μια λεπτομέρεια: όλους που πιάστηκαν ζωντανοί, οι Τούρκοι το βράδυ της 9ης Νοεμβρίου τους μετέφεραν στην απέναντι τοποθεσία στο Μετοχάκι, και καθώς περνούσαν μέσα από το δασωμένο φαράγγι πηγαίνοντας προς τα εκεί, ο Παρθένιος και ο Παϊσιος, που ήξεραν καλά τα κατατόπια, τρύπωξαν στο πυκνό δάσος και διέφυγαν.

Και θα κάμω τώρα εδώ μια παρένθεση για τον πατέρα μου. Ήταν περιζήτητος τραγουδιστής στα γλέντια και στα πανηγύρια και χορευτής περίφημος, ιδίως στον Καστρινό. Μερικά από τα τραγούδια που τραγουδούσε, εκτός από τα ριζίτικα: "Του Κίτσου η μάννα κάθονταν στην άκρη στο ποτάμι, με το ποτάμι μάλωνε ... Σαράντα παληκάρια κι' από τη Λιβαδιά, Κάτω στου Βάλτου τα χωριά ... Στη Μπόμπια το' πα το νερό μια μέρα μεσημέρι από γυαλένιο μαστραπά κι από Φουντούλας χέρι. Πιάστε κορίτσια στο χορό να μάθετε τραγούδια, να δείτε και μια παπαδιά που πάει με τους λεβέντες ... , Ήρθεν η μάνα κι' ηύρε με σε λυγερής αγκάλη .....

     -Σανουδάκης: Kαι τώρα περιστατικά από το_66

  - Ξεξάκης: Και τι να πω πρώτο. Να ένα. Ένας Τούρκος, λέει,- μετά την κατάληψη τ' Αρκαδιού παρακολουθούσε κάτι περιστέρια που πετούσαν πάνω από την Εκκλησία.  Σημάδεψε, λοιπόν, ένα και του έριξε. Το

. περιστέρι φάνηκε να-πέφτει ανάμεσα στο κοίλωμα που είναι στα δύο κλίτη της Εκκλησίας. Για να .βεβαιωθεί ο Τούρκος ότι σκότωσε το περιστέρι, ανέβηκε στη στέγη κι' εκεί εκρύβετο κάποιος που ήταν βέβαια ζωντανός. Ήταν άτυχος. Ο Τούρκος τον εσκότωσε.

Για το θάνατο του Γουμένου:

Όταν είχαν μπει ήδη οι Τούρκοι μέσα στην αυλή του Μοναστηριού και είχε αρχίσει η άγρια σφαγή, πολλοί από τους ανθρώπους που ήσαν στην αυλή κοντά στο κελί του Γούμενου Γαβριήλ, άρχισαν να φωνάζουν διαμαρτυρόμενοι εναντίον του Γούμενου ότι αυτός φταίει και κλειστή­κανε στο Αρκάδι και τώρα θα τους σφάξουνε οι Τούρκοι και άλλα πολλά λόγια εναντίον του. Ο Γούμενος ασφαλώς άκουσε πολλά απ' αυτά τα λόγια. Θα σκέφθηκε ασφαλώς ότι, κατά κάποιο τρόπο, επήρε στο λαιμό του τόσους ανθρώπους. Αλλά είναι σίγουρο ότι θα είχε υπόψη του και τι τον περιμένει, εάν τον πιάσουν οι Τούρκοι ζωντανό. Το γδάρσιμο του Δασκαλογιάννη στο Ηράκλειο ήταν πασίγνωστο στην Κρήτη. Γνωστό είναι ότι τον έγδερνε ένας αράπης, αρχίζοντας από το πρόσωπό του κι ένας άλλος κρατούσε. ένα καθρέπτη, για να βλέπει τα χάλια του. Ακούγονταν η κακή ευχή: "απού να σε γδάρουνε σαν το Δασκαλο­γιάννη". Και ο Γούμενος σκεπτότανε το δικό του γδάρσιμο ... Τη συνέχεια την άκουσα σχεδόν από πρώτο χέρι.

Ο μικρόσωμος Αδαμάκης Παπαδάκης από του Πίκρη, ο έμπιστος ταχυδρόμος του Γούμενου που ξεπόρτισε' δυο φορές και πήγε τις δυο επιστολές της Επιτροπής στον Κορωναίο στο Κλησίδι, και είχε γυρίσει και ευρίσκετο πάντοτε κοντά στο Γούμενο, είδε και άκουσε τη συνέχεια.

Τον εφώναξε ο Γούμενος και μπήκε στο κελλί του και του λέει:

- "Εμείς όλοι θα πεθάνουμε εδώ μέσα. Μόνο εσύ, Αδαμάκη, που ξέρεις και περνάς μέσα από τους Τούρκους, πρέπει να φύγεις, για να ζεις και να δηγάσαι ... ". Ήταν διαταγή για τον Αδαμάκη. Βγήκε από το κελλί του Γουμένου και άρχισε να κατεβαίνει τη σκάλα προς την αυλή.

Μόλις είχε κατεβεί λίγα σκαλοπάτια, άκουσε ένα πυροβολισμό στο κελλί του Γουμένου και γύρισε αμέσως πίσω και βρήκε το Γούμενο πεσμένο κάτω και νεκρό. Επήρε από τη μέση του ένα ασημωτό μαχαίρι που φορούσε, το έκρυψε στα ρούχα του και από τον υπόνομο που οδηγεί έξω από το Μοναστήρι, εβγήκε πάλι έξω, πέρασε ανάμεσα από τους Τούρκους και κατέβηκε προς το "φαράγγι.  Αλλά εκεί εκυκλοφο­ρούσαν πολλοί Τούρκοι από τα γύρω χωριά και φοβούμενος μήπως τον αναγνωρίσουν, κρύφθηκε σ' ένα σπηλιαράκι που είναι ακριβώς κάτω από τα αλώνια της Μονής, στου Καρακατζόλη το Σπήλιο.

Οι θυγατέρες του Αδαμάκη, η Μαριγώ και η Παρασκιώ, ήταν, πολύ αργότερα βέβαια, μαζώχτρες στις ελιές του πατέρα μου, και άκουσα πολλές φορές τη Μαριγώ να δηγάται τα παραπάνω. Και επί λέξει:

"Ώστεν απού' ζενε ο μακαρίτης ο πατέρας μου τόλεγε και το ξανάλεγε:

"Γιάντα 'γω να μην πάρω τη κεφαλή του, μόνο πήρα το μαχαίρι του και άφηκα την κεφαλή ντου να τηνε κάμουνε οι Τούρκοι μπαϊράκι, να τη γυρίζουνε στα στενά τση χωρας. Τόλεγε και το ξανάλεγε ο μακαρίτης και δεν είχε ο πόνος του παρηγορημό".

Και προσθέτω μιαν ενδιαφέρουσα συνέχεια. Άμα πέθανε ο Αδαμά­κης, περί το 1905 (;), το μαχαίρι το κληρονόμησε ο γιος του Γιώργης κι'

Όταν πέθανε και αυτός, χωρίς παιδιά, άναψε καυγάς ποια θα πάρει το μαχαίρι Έμαθε για τον καυγά αυτό ο ανιψιός των Γεώργιος Εμμ. Σχιζάρης και πήγε να λύσει τη διαφορά. Ο Σχιζάρης ήτο πολύ φίλος μου και μου διηγείται: - "Πάω και τωνε λέω, εσείς, μωρέ, τσακώνεστε για το ασήμι πούχει το φουκάρι του μαχαιριού. Εγώ θα το κάμω δυο κομμάτια να πάρει η καθεμιά σας το μισό". Όπως και έγινε κι' ο καυγάς έληξε.

Πριν λίγα χρόνια, περί το 1990, επήγα επίτηδες στου Πίκρη, βρήκα την κόρη της Μαριγώς και με δώρα και καλοπιάσματα μ' εβεβαίωσε ότι εκείνη έχει το μισό από το ασημένιο φουκάρι. Την έπεισα ότι αυτό πρέπει να μπει στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνου, για να σώζεται για πάντα. Μου έδωσε δυο κομμάτια του ασημένιου φουκαριού, τα οποία και παρέδωσα στο Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνου, όπου και φυλάσσovται Και ακόμα ένα στοιχείο - ντοκουμέντο: Με το Γιώργη Σχιζάρη πήγαμε επίτηδες στο Αρκάδι και μου έδειξε την τρύπα του υπονόμου, δηλαδή το πόρο του που είναι μέσα στην αυλή, είσοδος, και τη έξοδό του έξω σ' ένα σόχωρο που είναι νότια της Μονής και την κρύβουν κάτι αγριόκλαδα.

Σχετικά με το θάνατο του Γουμένου υπάρχει και σχετικό έγγραφο στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου, όπου ο Πρόξενος της Ρωσίας στο Ρέθυμνο εκθέτει τα της ολοκαύτωσης του Αρκαδίου και μεταξύ άλλων αναφέρει: "ο δε ηγούμενος ηυτοκτόνησε".

Επίσης, µια άλλη λεπτομέρεια: Ακούγοντας πολλές φορές ότι ο Κωστής Γιαµπουδάκης έβαλε φωθιά στο µμπαρούτι κι ανατινάχτηκε η μπαρουταποθήκη, κάποτε εσκέφτηκα και ρώτησα το µπαµπά µου: "Μα, καλά, αφού έβαλε αυτός φωθιά στο μπαρούτι και ανατιναχθήκανε όλοι, (το παράξενο δε πώς σώθηκε ένα παιδί, η Σφακιαναντώναινα, που ζούσε στην Αμνάτο και μετά τον πόλεμο), πώς, λοιπόν, εµάθανε, ποιος είδε το Γιαμπουδάκη να βάζει φωτιά στην μπαρουταποθήκη, αφού είναι αδύνατον, αφού όλοι σκοτωθήκανε;" Κι ο μπαμπάς µου αμέσως µου απάντησε και µου λέει: "Μα, πολλή ώρα πριν γίνει η ανατίναξη, εφωνάζανε όσοι ήταν απάνω στη μπαρουταποθήκη, δυνατά εφωνάζαν πολλές φορές: 'Όσοι δε θέλετε να πιαστείτε ζωντανοί στους Τούρκους, ελάτε 'παέ κοντά στη μπαρουταποθήκη, απού θα βάλει φωθιά στο μπαρούτι ο Γιαµπουδής." Και έτσι µαζεύτηκαν πολλοί εκεί.

Η σημερινή δε μπαρουταποθήκη όπως είναι και φαίνεται προς το βορεινό τμήμα της ένα μέρος μεσοχτισµένο και μάλιστα ένα μέρος της οροφής της, αυτά είναι μεταγενέστερα κτίσματα, διότι η μπαρουταπο­θήκη εξεθεμελιώθηκε τελείως κι από το παλαιό κτίσμα της μπαρουτα­ποθήκης σώζεται µόνο ένα μικρό κομμάτι του τοίχου που είναι, όπως μπαίνοµε από την τωρινή πόρτα της μπαρουταποθήκης, αριστερά µας. Χαμηλά μόλις κατεβούμε 2-3 σκαλοπάτια είναι ένα κομμάτι μεγάλο από τον παλιό τοίχο, τον αυθεντικό τοίχο της μπαροuταποθήκης, 'Ένα μεγάλο δε κομμάτι του τοίχου της μπαρουταποθήκης είναι έξω από τη μπαρουταποθήκη προφυλαγμένο µε κάγκελα, το δε υπόλοιπο τμήμα της μπαρουταποθήκης 'εξηφανίσθη τελείως.

Το υπάρχον τμήμα της μπαρουταποθήκης που φαίνεται σαν νά' ναι υπόλειμμα ερειπωμένο και μισερό, είναι διότι εξαναχτίστηκε μετά η μπαρουταποθήκη από χρήματα που έστειλε ο σουλτάνος μετά τη συνθήκη του '69, που ειρηνεύτηκε, ετελείωσε η επανάσταση και εγίνηκε κάποια συμφωνία µε την Τουρκία, έστειλε χρήματα και για την ανοικοδόμηση του Αρκαδιού.

Με τα χρήματα αυτά ανοικοδομήθηκε η Χανιώτικη πόρτα, η οποία είναι όπως ακριβώς ήτο πρώτα, διότι αυτή δεν υπήρχε, ήτανε χαλασμένη από τις κανονιές που έριχνε το κανόνι. Τότε ανοικοδομήθη και ένα μέρος της μπαρουταποθήκης. Όταν δε είχαν συμπληρωθεί οι τοίχοι της και ένα μέρος της οροφής μικρό, προς το βόρειο τμήμα της, τα λεφτά ετελείωσαν και τότε εζήτησαν να τους στείλει κι άλλα ο Σουλτάνος και η απάντηση ήταν ότι: "όσα σας έστειλα, φτάνουνε και δε στέλνω άλλα" κι έτσι έμεινε ημιτελής η ανακατασκευή της μπαρουταποθήκης, ώστε το κομμάτι που φαίνεται μισερό, δεν είναι ότι αυτό εσώθη από την ανατίναξη, αλλά αυτό εχτίστηκε μετά. Τα αυθεντικά κομμάθια της μπαροuταποθήκης είναι µόνο αυτά που σας είπα στην αρχή.

Ο πατέρας της μαμάς µου, ο παππούς µου Αντώνιος Γεωργίου Σταµατάκης, του οποίου ο πατέρας είχε πουληθεί σαν σκλάβος (από τα Χανιά κατήγετο και πουλήθηκε σαν σκλάβος σ' ένα Τούρκο στο Καβούσι, ο οποίος και μετά τον ελευθέρωσε και τον βοήθησε κιόλας. Κατοίκησε στην Αμνάτο κι εκεί γεννήθηκαν τα παιδιά του). ο παππούς μου, λοιπόν, από τη μητέρα μου, Αντώνης Σταματάκης, ήτο ένας άντρακλας πανύψηλος και ήτο εις την υπηρεσία του Αρκαδιού και μάλιστα τον είχε ο Ηγούμενος, ως επί το πλείστον, στα κοπάδια, στην υπηρεσία του Αρκαδιού.

Όταν, λοιπόν, επρόκειτο να κλειστούν στο Αρκάδι, όταν επέκειτο η περικύκλωση του Αρκαδιού, ο Γούμενος ανέθεσε στον παππού μου, Αντώνη Σταματάκη, να σώσει τα βόδια τ' Αρκαδιού, που ήτανε καμμιά πενηνταριά, γιατί λίγες μέρες πριν την πολιορκία εσφάζανε κάθε μέρα ένα δυο και τα τρώγανε. Ο Γούμενος, λοιπόν, για να γλυτώσει μερικά βόδια, είπε στον παππού μου να τα πάρει και να τα κρύψει κάπου, για να σωθούνε. Επήρε, λοιπόν, ο παππούς μου τα βόδια αυτά και πήγε σε μια τοποθεσία πού' ναι κοντά στο χωριό Αναχουρδομέτοχα, σε ένα μέρος που είναι το μιτάτο Κυπαρίσσι, που είναι σε ένα ύψωμα. Δυτικά του μιτάτου Κυπαρίσσι είναι φαράγγι. Στο βάθος του φαραγγιού είναι μια πεζούλα κατάβαθα, αρκετά επίπεδη και μεγάλη, που ήτανε κατάφυτη από πελώριους δρυγιάδες και πρίνους, κι όταν έμπαινε κανείς εκεί μέσα, δεν έβλεπε ουρανό καθόλου, αλλά βάδιζε κάτω από τα δέντρα κι ανάμεσα σε χόρτα. Αποπάνω δε από το ύψωμα που ήταν το μιτάτο κοιτάζοντας κάτω στo φαράγγι, έβλεπε κανείς μόνο τα δέντρα και τι ήταν αποκάτω δεν εφαίνετο. Ήτονε, λοιπόν, κρύπτη  ιδεώδης εκεί. Εκεί έκρυψε τα βόδια ο παππούς μου, εγώ δε, όταν μεγάλωσα κάποτε, επήγα επίτηδες εις τη θέση που ήτο το μιτάτο Κυπαρίσσι, εκατέβηκα στο φαράγγι και πήγα εκεί μέσα στο δάσος κι επερπάτησα ανάμεσα στα δέντρα που ήτανε κρυμμένα τα βόδια. Πράγματι εκεί μπορούσανε να κρυφτούνε εκατοντάδες ίσως βόδια, να μη βλέπει κανείς τίποτα, παρά μόνο αν κατεβεί και μπει μέσα, εκεί μέσα στα ζώα.

Έτσι λοιπόν, ο παππούς μου διέσωσε τα ζευγάρια, τα βόδια του Αρκαδιού.

- Σανουδάκης: Στην επανάσταση του '97 ο πατέρας σας πού ήτανε;

- Ξεξάκης: Ακριβώς λίγο πριν την επανάσταση του '97 ήτο εις το Ρέθυμνο και εφοιτούσε στην τελευταία τάξη του Σχολαρχείου.

Είχε ήδη φοιτήσει στο Δημοτικό Σχολείο του Πρινέ Μυλοποτάμου.

Είχε φοιτήσει στο Σχολείο που ήτανε στο Πάνορμο, δύο χρόνια ή τρία νομίζω, και μετά ήρθε στο Ρέθυμνο και φοιτούσε στο Σχολαρχείο και εκόντευε να τελειώσει το Σχολαρχείο, όπου είχε διδαχθεί πολύ καλά τα αρχαία Ελληνικά και αρκετά καλά και τα Γαλλικά κι όταν ήμουν εγώ μαθητής με βοηθούσε πολλές φορές και στα αρχαία Ελληνικά αλλά και στα Γαλλικά. Αλλά όταν επρόκειτο να εκραγεί η επανάσταση του '97, η μητέρα του πατέρα μου, επειδή ήτο μοναχογιός τον επήρε από το Ρέθυμνο και τον εκράτησε στο χωριό για να μην είναι στο Ρέθυμνο και κινδυνεύει από κάποια σφαγή.

Μετά απ' αυτό, οι μπαρμπάδες του που ήσαν στο Αρκάδι, ο Παϊσιος και ο Άνθιμος, τον επήρανε στο Αρκάδι, επειδή ήταν έτσι μορφωμένος και σίγουρα θα εγίνετο μια μέρα Γούμενος. ………………………………………………………………..

Ο Αντώνης Σανουδάκης γεννήθηκε στη Χερσόνησο Ηρακλείου. Σπούδασε Θεολογία και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Πήρε μέρος στους αγώνες 1-1-4 και στο αντιδικτατορικό κίνημα. Έχει εκδώσει 8 ποιητικές συλλογές. Του δόθηκε το βραβείο Λογοτεχνίας Ν. Καζαντζάκη του δήμου Ηρακλείου, Ποιήματα του έχουν μελοποιήσει ο Θ. Αντωνίου, Ο Χρ. Χάλαρης, ο Μπ. Πραματευτάκης. Ασχολήθηκε με την καταγραφή απομνημονευμάτων αγωνιστών της Αντικατάστασης. Τακτικός επιφυλλιδογράφος στην εφημερίδα Τα Νέα.